کد مطلب:45819 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:35

گنجینه پرسمان » سياست و حكومت

ديدگاه روايات در مورد اهميت وجايگاه امر قضا و مقام قاضي چگونه است؟

اسلام، بر اهميت منصب قضاء و بزرگي مسئوليت و مقام قاضي تاكيد ميكند، لذا پيامبر گرامي ميفرمايد: قضات بر سه دسته هستند، يك دسته از آنان در بهشت و دو دسته ديگر جايگاهشان جهنم است:
1- آنكه جايگاهش در بهشت است، مردي است كه حق را ميشناسد و به حق قضاوت ميكند.
2- مردي كه حق را ميشناسد ولي در حكم، از آن تجاوز ميكند.
3- مردي كه از روي جهالت حكم ميكند. اين دو دسته در آتش جهنم ميباشند.
(جامع الاصول/ ج 10/ ص 545).
در روايت ديگر، امام صادق(ع) فرمود:
« القضا اربعه: ثلاثه في النار و واحد في الجنه: رجل قضي بجور و هو يعلم فهو في النار و رجل قضي بجور و هو لا يعلم فهو في النار و رجل قضي بالحق و هو لا يعلم فهو في النار و رجل قضي بالحق و هو يعلم فهو في الجنه»
[قضات چهار دسته هستند، سه دسته از آنها در جهنم جايگاه دارند يك دسته در بهشت مي باشد :
1- مردي كه آگاهانه به ناحق قضاوت نمايد.
2- مردي كه نا آگاهانه به ناحق قضاوت كند.
3- مردي كه به حق قضاوت كند ولي عالم به حكم نباشد. اين سه دسته در دوزخ مي باشند.
4- مردي كه از روي علم و آگاهي به حق قضاوت كند، جايگاهش در بهشت است.] ( وسائلالشيعه/18/ ص 11).
اميرمؤمنان علي(ع) درباره كسي كه متصدي مقام قضا باشد، ولي نسبت به آن اهليت نداشته باشد، ميفرمايد:
« … ديگري كسي است كه در گرداب جهل و ناداني گرفتار شده و پاي فرارش در اعماق منجلاب و فتنه و فساد مانده، و چشم جانش از نگريستن به فروغ رستگاري، كور و عاجز است نادانان او را دانا ميانگارند در حالي كه او بر آنچه حكم ميكند و ميانديشد كاملاً نادان است.
هر بامداد كه سر از خواب باز مي گيرد، دل در هواي افزوني گناهاني است كه به مراتب اندكش بهتر است و كثرتش بدتر. جام جانش از گندابهاي جهل و بي خبري لبالب است ، و با اين حال بر كرسي قضاوت ميان مردم تكيه زده و مدعي چيزي است كه بر غير او هم، عيان و آشكار نيست .
آن زمان كه در كار ناشناخته اي گرفتار شود و تلاش نمايد، تا مسئله اي را حل كند، به دستاويزهاي سست و بيهودهاي چنگ ميزند كه از انديشه كودكانه و خامش تراوش مييابد و بلاهتش تا به آن پايه است كه بر پاسخ خود اعتقاد و ايماني وافر دارد، او در تارهاي عنكبوتي و گمراهي خود تلاشي سخت و احمقانه دارد، نه به درستي آن اطمينان دارد و نه اعتقادي به نادرستي آن » (نهج البلاغه/خطبه17).
امام(ع) به دشواري وضع قاضي و سختي اجراي حق و عدلي كه هدف اساسي قضا است اشاره ميفرمايد:
«فالحق اوسع الاشيا ء في التواصف و اضيقها في التناصف» (نهج البلاغه/خطبه216).
] دائره حق در توصيف و در مرحله سخن از هرچيز وسيعتر است ولي بههنگام عمل كموسعتترين دائرهها است[.

---

مباني حكومت اسلامي
آية الله جعفر سبحاني